Złączki PEX U czy TH – co je różni?

Co to są złączki PEX i do czego służą?

Złączki PEX to nieodłączny element każdego nowoczesnego systemu instalacji wodno-kanalizacyjnej i grzewczej. Wykonane z wytrzymałych materiałów, takich jak mosiądz czy tworzywa sztuczne, umożliwiają szybkie i trwałe łączenie rur z tworzywa PEX. Ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie szczelnych i bezpiecznych połączeń na wielu odcinkach instalacji. Popularność systemów PEX w ostatnich latach rośnie, głównie z powodu łatwej i szybkiej instalacji oraz dużej odporności na korozję, czynniki chemiczne i zmienne temperatury.

Jednak nie każda złączka PEX jest taka sama. Na rynku najczęściej spotykamy się z dwoma typami złączek: PEX U (również znane jako złączki typu U lub UPONOR) oraz PEX TH (inaczej systemy typu TH lub złączki TH). Różnią się one nie tylko konstrukcją, ale też sposobem montażu, dostępnością komponentów i ceną. W tym artykule przybliżamy najważniejsze różnice pomiędzy tymi dwoma rozwiązaniami.

PEX U vs PEX TH – różnice konstrukcyjne

Jedną z podstawowych różnic pomiędzy złączkami PEX U a PEX TH jest ich konstrukcja oraz sposób łączenia z rurą. PEX U wykorzystuje charakterystyczny pierścień uszczelniający z pamięcią kształtu, który po podgrzaniu rozszerza się i po założeniu na rurę zaciska się ponownie, tworząc trwałe, szczelne połączenie. Ten mechanizm działania znany jest z systemu Uponor – jednego z najbardziej rozpoznawalnych producentów tego rodzaju komponentów.

Złączki PEX TH natomiast działają na zasadzie mechanicznego zacisku. Najczęściej stosuje się tutaj pierścień metalowy, który za pomocą specjalnych szczęk jest zaciskany wokół rury i złączki. Proces wymaga precyzji i odpowiednio skalibrowanego narzędzia, ale nie wymaga nagrzewania elementów, co może być istotnym atutem w niektórych warunkach montażowych.

Wybór systemu zależy często od preferencji instalatora, ale również od dostępności narzędzi, kosztów i konkretnych warunków instalacyjnych.

Jakie narzędzia są potrzebne do instalacji?

Montaż złączek PEX U wymaga zastosowania specjalnego urządzenia do rozszerzania rur, często nazywanego ekspanderem. Eksplozja popularności systemów typu Uponor doprowadziła do szerokiej dostępności tego typu narzędzi – zarówno ręcznych, jak i akumulatorowych. Należy jednak pamiętać, że ekspander musi być odpowiednio dopasowany do średnicy rur i pierścieni PEX, w przeciwnym razie połączenie nie będzie szczelne.

Z kolei system PEX TH wymaga użycia zaciskarki – mechanicznego narzędzia, które umożliwia precyzyjne ściśnięcie metalowej opaski wokół złączki i rury. Zaciskarki dzielą się na ręczne i elektryczne. Co ciekawe, niektóre modele posiadają wymienne szczęki, co pozwala na użycie jednego urządzenia do obsługi różnych systemów, pod warunkiem jednak, że pasują również do średnicy i rodzaju złączki.

Który system jest trwalszy i bardziej niezawodny?

Oba systemy – PEX U i PEX TH – charakteryzują się wysoką trwałością i odpornością na działanie wysokich temperatur oraz ciśnienia. Jednak nieco inaczej zachowują się w dłuższej perspektywie czasu. Złączki PEX U wykonane z tworzywa sztucznego, w przeciwieństwie do mosiężnych PEX TH, są bardziej odporne na osadzanie się kamienia wodnego i korodowanie, co daje im przewagę w instalacjach o niższej jakości wody (np. wysokiej twardości lub dużym stopniu zanieczyszczenia).

System PEX TH dzięki swojej metalowej konstrukcji bywa uważany za bardziej odporny mechanicznie, co może mieć znaczenie w miejscach narażonych na uszkodzenia fizyczne – na przykład w instalacjach wychodzących na zewnątrz albo prowadzonych w podłożu.

Czy złączki PEX można stosować zamiennie?

Kwestia kompatybilności złączek PEX U i PEX TH to jedno z najczęstszych pytań zadawanych na forach budowlanych. Niestety, choć obie złączki współpracują z rurami PEX, to systemy te nie są kompatybilne. Różnią się nie tylko sposobem montażu, ale też średnicami roboczymi, kształtem końcówek oraz wymaganiami co do narzędzi montażowych.

W praktyce oznacza to, że nie powinno się mieszać systemów PEX U i TH w jednej instalacji bez wyraźnego pozwolenia producenta. Takie połączenia mogą prowadzić do rozszczelnień, a w konsekwencji – uszkodzenia instalacji oraz związanych z tym kosztów naprawy. Gdy już zdecydujesz się na jeden z systemów, warto trzymać się jego założeń i standardów – zarówno jeśli chodzi o rury, jak i złączki oraz narzędzia.

PEX U czy TH – co wybrać do instalacji domowej?

Decyzja o wyborze konkretnego systemu powinna być oparta na kilku istotnych czynnikach: dostępności sprzętu i komponentów, rodzaju instalacji, budżetu oraz doświadczenia instalatora. System PEX U świetnie sprawdza się w domowych instalacjach wodnych i ogrzewania podłogowego. Jest łatwy w montażu, szybki i higieniczny – zwłaszcza w nowoczesnym budownictwie jednorodzinnym.

System PEX TH może być korzystniejszy w przypadku instalacji narażonych na duże obciążenia mechaniczne lub tam, gdzie preferowana jest większa odporność materiałów. Również tam, gdzie liczy się szybkość montażu bez potrzeby podgrzewania elementów – TH bywa wygodniejszy w montażu na mrozie czy w mało dostępnych miejscach.

Podsumowując, oba systemy mają swoje zalety – wybór pomiędzy nimi to kwestia dopasowania technologii do konkretnych potrzeb projektu oraz dostępności sprzętu. Najważniejsze to zachować spójność w obrębie jednego systemu i korzystać z kompatybilnych ze sobą komponentów.

Najczęstsze pytania związane z złączkami PEX

• Czy złączki PEX można wielokrotnie używać? – Nie, większość złączek (zarówno PEX U, jak i TH) to jednorazowe komponenty. Przy demontażu należy je wymienić.
• Czy rury PEX można zginać? – Tak, rury PEX charakteryzują się dużą elastycznością. Jednak przy większych kątach zaleca się stosowanie kolan.
• Jak długo wytrzymują instalacje PEX? – Przy prawidłowym montażu i użytkowaniu, instalacje PEX mają żywotność sięgającą nawet 50 lat.
• Czy złączki są widoczne po montażu? – Nie zawsze. W przypadku instalacji podtynkowych, połączenia zostają ukryte w ścianie lub podłodze, dlatego tak ważna jest ich szczelność i trwałość.